Bütindünýä Meteorologiýa Guramasy (BDT) Ýeriň ozon gatlagynyň haýal-haýal dikeldilýändigini yglan etdi. 2024-nji ýylda stratosferadaky ozon mukdarynyň öňki ýyllardan ýokarydygy anyklanyldy, Antarktida üstündäki ozon boşlugy bolsa azaldy. Iň uly ozon ýitgisi 29-njy sentýabrda 46,1 million tonna ýetdi. Sentýabr aýynda ozon gatlagy haýal gowuşdy, soňra tiz dikeldiş başlady. Ozon ýitgisiniň derejesi noýabryň ortalaryna çenli ortaça derejeden aşak galýar.

Ozon gatlagy Ýeri zyýanly ultramelewşe şöhlelenmelerinden goramakda uly rol oýnaýar. XX asyryň dowamynda ozon gatlagynyň döwülmegi ozon ýok ediji himiki maddalaryň giňden ulanylmagy bilen baglanyşykly boldy. 1987-nji ýylda ozon ýok ediji maddalardan ädimme-ädim ýüz öwürmek üçin Monreal protokoly gol çekildi. Şol wagt ozon gatlagy ýeterlik howpy çekdi we Antarktida üstünde uly ozon boşlugy döredi.

Ozon ýok ediji maddalardan ýüz öwürmek netijesinde ozon gatlagynyň dikeldilmegi başlandy. Çaklamalara görä, 2040-njy ýyla çenli pes giňliklerde, 2045-nji ýyla çenli Arktikada we 2066-njy ýyla çenli Antarktidada ozon gatlagy doly dikeldiler.

Ylymlaryň geçirmegine görä, global ýylylyk ozon gatlagynyň dikeldilmegine täsir edýär. Klima üýtgemeleri sebäpli stratosferanyň temperaturasynyň peselmegi Antarktida üstünde köpräk stratosferik bulutlaryň döremegine getirip, ozon boşlugynyň gowuşmagyny haýal-därek edýär.

Ylymlar ozon gatlagyndaky oňyn ösüşlere garamazdan, ozon gatlagynyň we zyýanly maddalaryň ulanylyşynyň üznüksiz gözegçiliginiň zerurdygyny nygtadylar.

Ýakynda global ýylylyk sebäpli Alýaskada täze bir adanyň döränligi mälim boldy: Alsek buzlygy çalt eräp, ýer bölegini suw tutdy we bu ýer buzly howalardan suwly sebitlere öwrülýär.